Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2018

π. Δ. Μπόκος, Πως γνωρίζουμε τον Θεό



Ο δεύτερος της τριάδας των Ιεραρχών και της τριάδας των Θεολόγων Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, με τη δυναμική παρουσία του στη Βασιλεύουσα πόλη το 380 μ. Χ., έκανε πραγματικότητα αυτό που φάνταζε ακατόρθωτο. Οι αιρετικές παραφυάδες του Αρειανισμού (όμοιοι, ανόμοιοι, ομοιουσιανοί κ.λ.π.), με την υποστήριξη αρειανών αυτοκρατόρων και του Ιουλιανού του Παραβάτη, είχαν επικρατήσει σχεδόν παντού. Στην Κωνσταντινούπολη δεν είχε απομείνει ούτε ένας ναός στα χέρια των Ορθοδόξων. Σε αυτή τη χαλεπή για την Εκκλησία στιγμή ο φιλομόναχος και εραστής της ησυχίας, αλλά και μέγας ρήτορας και σοφός διδάσκαλος Γρηγόριος, κλήθηκε στην πρωτεύουσα, παρά τη θέλησή του, να αγωνιστεί για την ορθή διδασκαλία της Εκκλησίας. 

Η κατάσταση που βρήκε στην Κωνσταντινούπολη ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Μη έχοντας ναό για να αρχίσει τον πνευματικό του αγώνα για την αναστήλωση της Ορθοδοξίας, μετέτρεψε ένα σπίτι σε πρόχειρη εκκλησία και εκεί εκφώνησε τους πέντε θεολογικούς του λόγους, πέντε περίτεχνα έργα ρητορικής και μνημειώδη κείμενα θεολογίας, που ήταν ικανά να μεταστρέψουν τις καρδιές των ανθρώπων στην ορθή πίστη της Εκκλησίας. Η οικία όπου κήρυττε ονομάστηκε ναός της αγίας Αναστασίας, γιατί εκεί ο υψιπετής αετός Γρηγόριος ανέστησε ξανά την Ορθοδοξία. 

Οι αιρετικοί αρειανοί θορυβήθηκαν. Προσπάθησαν να αντιδράσουν με τη βία, τον συνήθη τρόπο του ψεύδους κα του σκότους, αλλά εις μάτην. Ο καλός ποιμένας Γρηγόριος με τον ποιμενικό αυλό της θεολογίας του φανέρωσε στις ανθρώπινες ψυχές τα βάθη του Πνεύματος και με τα κάλλη του φθέγματός του, με την καλλιέπεια δηλαδή των λόγων του, τις φώτισε και τις στερέωσε στη σωτήρια πίστη της Εκκλησίας. 

Από τους υπέροχους πέντε θεολογικούς λόγους του αγίου Γρηγορίου, θα απολαύσουμε ένα μικρό απόσπασμα. Είναι η αρχή του α΄ θεολογικού λόγου του και αναφέρεται στο μέγα ζήτημα περί του τρόπου αναζήτησης του Θεού. Ακολουθώντας τη θεολογία της Εκκλησίας ο μέγας πατήρ, διδάσκει ότι η αναζήτηση του Θεού δεν είναι υπόθεση συζητήσεων του καφενείου, που γίνονται από τους τυχόντες. Από όσους δεν έχουν καθαρότητα καρδιάς, αλλά είναι υπόδουλοι στα πάθη τους. Για τον Θεό μπορούν να μιλήσουν μόνο όσοι έχουν καθαρθεί ή τουλάχιστον διανύουν το στάδιο της κάθαρσης. Είναι το πρώτο στάδιο στην πνευματική πορεία του χριστιανού. Την κάθαρση από τα πάθη ακολουθούν ο φωτισμός και η θέωση (τελείωση). 

Λέγει λοιπόν ο άγιος Γρηγόριος: 

«Ου παντός, ω ούτοι, το περί Θεού φιλοσοφείν, ου παντός». Δεν είναι δουλειά του καθενός, ταλαίπωροι, να φιλοσοφεί περί Θεού. Δεν είναι του καθενός. Δεν είναι τόσο φτηνό το πράγμα. Ούτε γι’ αυτούς που σύρονται κατά γης. Ούτε πάντοτε. Ούτε για όλους. Ούτε μπορεί να εξιχνιασθεί από κάθε πλευρά. Αλλά μόνο μερικές φορές. Και μόνο από μερικούς και σε περιορισμένο μέτρο. 

Και δεν είναι σε όλους κατορθωτό, επειδή είναι για εκείνους μόνο που υπερέβησαν τα συνηθισμένα πνευματικά μέτρα και έφτασαν στη «θεωρία» (=θέα του Θεού). Για εκείνους που έχουν ήδη καθαρθεί ή τουλάχιστον καθαίρονται. Δεν είναι τόσο ακίνδυνο στον ακάθαρτο να εγγίζει τον Καθαρό, όπως ακριβώς και στο άρρωστο μάτι να βλέπει κατευθείαν την ηλιακή ακτίνα. 

Και πότε; Όταν έχουμε ελευθερωθεί από τον βούρκο και την ταραχή που μας έρχονται απ’ έξω (από την αιχμαλωσία των ηδονών και των παθών). Ναι! Πρέπει να σχολάσουμε πράγματι, να ηρεμήσουμε από αυτά, για να γνωρίσουμε τον Θεό. Να «λάβουμε καιρό», για να θεολογήσουμε. 

Και σε ποιους; Σ’ εκείνους που ασχολούνται με το θέμα αυτό σοβαρά. Όχι σε κείνους που φλυαρούν γι’ αυτό με τον τρόπο που φλυαρούν και για χίλια-δυο άλλα πράγματα, απλώς για να διασκεδάσουν μετά τον ιππόδρομο και το θέατρο και τα τραγούδια και τη γαστέρα και όσα βρίσκονται κάτω από τη γαστέρα. Γιατί πολλοί διασκεδάζουν και έτσι: Να λένε ανοησίες γύρω από το θέμα αυτό διατυπώνοντας έξυπνους (τάχα) αντιθετικούς συλλογισμούς. 

Και για ποια θέματα και για πόσο διάστημα να φιλοσοφούμε; Για όσα μας είναι εφικτά. Και για όσο αντέχει ο ακροατής να ακούει. Γιατί αλλιώς, οι δυνατοί συλλογισμοί θα καταπονήσουν τους ακροατές κάνοντάς τους να χάσουν και τη (λίγη) δύναμη που είχαν αρχικά, όπως οι υπερβολικές φωνές και τροφές βλάπτουν την ακοή και τα σώματα, όπως τα πολύ μεγάλα φορτία συντρίβουν εκείνους που τα βαστάζουν και όπως οι παραπανίσιες βροχές ζημιώνουν τη γη. 

Δεν λέγω καθόλου ότι δεν πρέπει να ενθυμούμαστε πάντα τον Θεό. «Μνημονευτέον γαρ Θεού μάλλον ή αναπνευστέον». Περισσότερο πρέπει να μνημονεύουμε τον Θεό παρά να αναπνέουμε. Θα έλεγα, να μην κάνουμε τίποτε άλλο, παρά μόνο αυτό! Επαινώ και εγώ αυτά που λέγει ο λόγος (της Γραφής), να μελετούμε «ημέρας και νυκτός» και να διηγούμαστε «εσπέρας και πρωί και μεσημβρίας» και να δοξολογούμε τον Κύριο «εν παντί καιρώ». Και όταν ξαπλώνουμε και όταν σηκωνόμαστε και όταν περπατούμε και όταν κάνουμε οτιδήποτε. Και με την ανάμνηση αυτή να εντυπώνεται μέσα μας η καθαρότητα. 

Επομένως: Δεν σας εμποδίζω από το να θυμάστε διαρκώς τον Θεό, αλλά από το να θεολογείτε. Και όχι από τη θεολογία, σαν να ήταν κάτι το ασεβές, αλλά από το παράκαιρο του πράγματος. Και όχι από το να διδάσκετε, αλλά από την άμετρη διδασκαλία. Γιατί ο κορεσμός, ακόμα και με μέλι, προκαλεί εμετό. Και συμφωνώ με αυτό που λέγει ο Σολομών, «καιρός τω παντί πράγματι». Για το καθετί υπάρχει ο κατάλληλος καιρός να πραγματοποιηθεί. «Και το καλόν ου καλόν, όταν μη καλώς γίνηται». Και το καλό δεν είναι καλό, όταν δεν γίνεται με καλό τρόπο. Έτσι φαίνονται εντελώς παράκαιρα πράγματα το λουλούδι μέσα στα χιόνια, ο ανδρικός στολισμός στις γυναίκες, ή ο γυναικείος στους άνδρες, εν ώρα πένθους να μιλάμε για γεωμετρία, ή όταν γλεντάμε σε συμπόσιο να κλαίμε. 

Μόνο εδώ λοιπόν (στη συζήτηση περί Θεού) θα παραθεωρήσουμε τον κατάλληλο καιρό, εδώ που πρέπει να τον αναζητούμε περισσότερο από κάθε άλλο πράγμα; 

(Λόγος ΚΖ΄ [Θεολογικός Α΄, Προς Ευνομιανούς Προδιάλεξις], 3-4). 

Τελικό συμπέρασμα: Κατά τον μέγα Ιεράρχη και σοφό Θεολόγο Γρηγόριο, τον οικουμενικό διδάσκαλο της Εκκλησίας, γνωρίζουμε τον Θεό μόνο όταν μπούμε στη διαδικασία της κάθαρσης από τα πάθη μας. «Μέγα το περί Θεού λαλείν, αλλά μείζον το εαυτόν καθαίρειν Θεώ, επειδή εις κακότεχνον ψυχήν σοφία ουκ εισελεύσεται… Ει δε έτι νήπιος ει και χαμερπής την διάνοιαν και ανίκανος να εισδύσεις στα υψηλότερα, γενού Κορίνθιος, να τρέφεσαι με γάλα» (Λόγος ΛΒ΄, 12-13). 

Ο δρόμος της ταπεινής αναζήτησης του Θεού είναι ο δρόμος των αγίων μας, ο δρόμος που οδηγεί στον θείο φωτισμό. 


(Για την παρουσίαση του αποσπάσματος του Αγ. Γρηγορίου χρησιμοποιήθηκε η έκδοση Άπαντα Αγίων Πατέρων, Γρηγορίου του Θεολόγου, τ. 1, σε μετάφραση του [τότε Αρχιμ. και μετέπειτα Μητροπ. Νικοπόλεως] Μελετίου Καλαμαρά, Εκδόσεις Ωφελίμου Βιβλίου, Αθήνα 1976). 




Εορτή Τριών Ιεραρχών 



30 Ιανουαρίου 2018


Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2018

Πέμπτη 25 Ιανουαρίου 2018

Ἡ Ἁγία Μαργαρίτα ἡ Ὁσιομάρτυς (+25 Ιανουαρίου)


H μητέρα Μαργαρίτα (κατά κόσμον Μαρία) Μιχαήλοβνα ήταν ηγουμένη της μονής του Προφήτου Ηλιού στο Μενζελίνσκ, της επισκοπής της Ούφας. Προτού γίνει μοναχή, η Μαρία Μιχαήλοβνα, ζούσε στο Κίεβο. Εξομολόγος της ήταν ο Πρωτοπρεσβύτερος Αλέξανδρος Κορσακόβσκι, προϊστάμενος του ναού της Γεωργιέβσκαγια στο Κίεβο, στην ενορία όπου έμενε η Μαρία.

Στα απομνημονεύματά του ο πρίγκιπας Ν. Ζεβαχώφ, πού τη γνώριζε πολύ προτού γίνει μοναχή, έγραφε:«Στο πρόσωπο της Μαρίας έβλεπα την ενσάρκωση της ένθερμης πίστης και της αγάπης της για το Θεό. Ήταν κοντή και αδύνατη, μια γυναίκα πού έκαιγε πάντα σαν κερί μπροστά στο Θεό. Όλοι όσοι την ήξεραν, γνώριζαν πως γεννήθηκε μόνο και μόνο για να θερμαίνει τους άλλους με την αγάπη της.»

Ο Πρωτοπρεσβύτερος Αλέξανδρος Κορσακόβσκι έβλεπε στη διάθεση της Μαρίας, ότι υπέφερε και μελαγχολούσε ζώντας στον κόσμο. Ή συνείδησή της δεν συμβιβαζόταν, δεν είχε «μισή» καρδιά. Σε κάθε της πρόβλημα συμβουλευόταν τον Πνευματικό της. Η αμέτρητη αγάπη πού είχε για τους συνανθρώπους της, την ωθούσε να αναζητά ευκαιρίες για να βοηθήσει. Η απέραντη συγκαταβατικότητα στην ανθρώπινη αδυναμία όμως δεν την οδηγούσε σε συμβιβασμούς με τη συνείδηση της. Δεν ήταν δίψυχη, δεν είχε τίποτα που να κρύβεται δήθεν από ευσέβεια, ενώ στην πραγματικότητα εκφράζει μόνο αδιαφορία στο χριστιανικό καθήκον... Τέτοιοι άνθρωποι πού δίνουν τα πάντα στους άλλους χωρίς να ζητάνε τίποτα, μοιάζουν να είναι μόνοι... Κανένας δεν θα τους ρωτήσει αν χρειάζονται και αυτοί κάτι, κάποια υποστήριξη ή φροντίδα. Πηγαίνουν κοντά τους μόνο όταν έχουν την ανάγκη τους και τους αγνοούν όταν δεν τους χρειάζονται. Στην πραγματικότητα όμως ποτέ δεν νιώθουν μοναξιά.

Μετά την μοναχική κουρά της η μοναχή Μαργαρίτα έζησε αρχικά σε ένα γυναικείο κοινόβιο, όπου υπήρχε και η εικόνα της Παναγίας «Χαρά και Παρηγοριά», στην περιοχή Σέρπουχωφ της επαρχίας της Μόσχας. Ηγουμένη εκεί ήταν μια ηλικιωμένη κοντέσα, η Ορλόβα – Νταβίντοβα. Αυτή η περίοδος ήταν μια πολύ σκληρή δοκιμασία για τη Μαργαρίτα, πού απαιτούσε μεγάλη ανδρεία, υπομονή και ταπείνωση.

Στις 18 Ιανουαρίου του 1917, με διάταγμα της Ιεράς Συνόδου, η μοναχή Μαργαρίτα διορίστηκε ηγουμένη της Ιεράς Μονής του Προφήτη Ηλία, στο Μενζελίνσκ της επισκοπής Ούφας. Η τελετή ενθρόνισης έγινε στη Μόσχα και παραστάθηκε επίσης η Μεγάλη Δούκισσα Ελισάβετ Φιοντόροβνα, που αγαπούσε πολύ την ηγουμένη Μαργαρίτα. Το 1917 στο μοναστήρι ζούσαν 50 μοναχές και 248 δόκιμες.

Όπως γράφει ο π. Νεκτάριος Αντωνόπουλος στο βιβλίο του «Νεομάρτυρες της Ρωσίας», «η ηγουμένη Μαργαρίτα διακρινόταν για την εξαίρετη μόρφωσή της, την σύνεση, αλλά και την αυστηρή ασκητική ζωή της. Οργάνωσε το μοναστήρι της κατά τα πρότυπα των παλαιών μοναστηριών της Ελλάδος. Μία από τις μοναχές που επέζησε ως τις μέρες μας, η μοναχή Αλεφτίνα, τυφλή στα τελευταία της χρόνια, διέσωσε τις πληροφορίες που καταγράφουμε. Οι μοναχές, με την έμπνευση και καθοδήγηση της ηγουμένης Μαργαρίτας, ζούσαν αυστηρή μοναχική ζωή, τελώντας ανελλιπώς τις ακολουθίες και το μοναχικό τους κανόνα. Όλες εργάζονταν με πνεύμα θυσίας και πολύ φιλότιμο στα διακονήματά τους. Το μοναστήρι είχε πολλούς κήπους με οπωροφόρα δέντρα, λαχανόκηπους, χωράφια, μελίσσια κλπ. Διέθετε ακόμα και εργαστήριο καλλιτεχνικών φωτογραφιών, κάτι σπάνιο και πρωτοποριακό για εκείνη την εποχή».

Προς το τέλος του 1918 ό Λευκός Στρατός εγκατέλειψε το Μενζελίνσκ και τις γειτονικές πόλεις και η μητέρα Μαργαρίτα αποφάσισε να μη μείνει στην κυριαρχία των Μπολσεβίκων. Βρισκόταν στην αποβάθρα, έτοιμη να φύγει, όταν της παρουσιάστηκε σε όραμα ο Άγιος Νικόλαος και της είπε:

- Γιατί αποφεύγεις και αρνείσαι το στεφάνι σου;

Ξαφνιασμένη από το όραμα η ηγουμένη Μαργαρίτα γύρισε στο μοναστήρι και διηγήθηκε στον ιερέα αυτό που είδε.

Με την αίσθηση ότι σύντομα θα έπρεπε να δοκιμαστεί για την πίστη της, ζήτησε να της ετοιμάσουν ένα φέρετρο και έδωσε εντολή να την ενταφιάσουν την ίδια μέρα του θανάτου της, αμέσως μετά την κηδεία.

Την άλλη ημέρα την ηγουμένη Μαργαρίτα την συνέλαβαν ως «αντεπαναστάτρια». Την τράβηξαν βίαια από την εκκλησία στην αυλή του μοναστηριού την ώρα της ακολουθίας. Ζήτησε να την αφήσουν να κοινωνήσει, μα εκείνοι αρνήθηκαν. Την πυροβόλησαν αμέσως εκεί, στον αυλόγυρο. Μετά οι αδελφές του μοναστηριού της έψαλαν την κηδεία και έπειτα την ενταφίασαν πίσω από το Ιερό της Εκκλησίας, εκεί ακριβώς που την πυροβόλησαν.

Ο ιερέας είχε παραξενευτεί πολύ με την απαίτηση της ηγουμένης να ενταφιαστεί την ίδια ημέρα του θανάτου της. Μόνο την επόμενη ημέρα έγινε κατανοητό το αίτημα της. Τότε οι ίδιοι τσεκάδες που είχαν θανατώσει την ηγουμένη Μαργαρίτα έφεραν στο μοναστήρι έναν μουσουλμάνο μουλά για να τον θανατώσουν και ζήτησαν να ταφεί σε έναν τάφο, μαζί με την ηγουμένη Μαργαρίτα. Η ηγουμένη όμως είχε ήδη ενταφιαστεί και έτσι οι τσεκάδες δεν μπόρεσαν να εκτελέσουν το σκοπό τους. Έτσι πήραν τον μουλά και έφυγαν.

Ένας μεγάλος Ρώσος γέροντας, μάλλον ο Στάρετς Αμβρόσιος της Όπτινα θα πρέπει να ήταν, είχε προφητεύσει πως στη διάρκεια διοίκησης μιας ηγουμένης στο μοναστήρι θα οικοδομηθεί μία εκκλησία, στη διάρκεια διοίκησης της δεύτερης, η ίδια η ηγουμένη θα γίνει μάρτυρας και στη διάρκεια ηγουμενίας της τρίτης, θα πέσουν οι καμπάνες. Η προφητεία εκπληρώθηκε. Η ηγουμένη Μαργαρίτα έγινε μάρτυρας. Στην ηγουμενία της επόμενης μοναχής, της τρίτης, οι μπολσεβίκοι πήραν τις καμπάνες της εκκλησίας και έκλεισαν το μοναστήρι.

Την δεκαετία του 1970, που το μοναστήρι ήταν ακόμα κλειστό, κάποιοι άνθρωποι αποφάσισαν να σκάψουν ένα λάκκο πίσω από το ιερό του ναού. Ξαφνικά έπεσαν πάνω σε ένα φέρετρο. Μέσα στο φέρετρο βρήκαν το άφθαρτο λείψανο της ηγουμένης Μαργαρίτας, με έναν σταυρό στο στήθος. Από σεβασμό δεν πείραξαν το φέρετρο, αλλά βρήκαν άλλον τόπο για να σκάψουν το λάκκο.



Κυριακή 21 Ιανουαρίου 2018

Επιστημονικό συνέδριο στη μνήμη του Παναγιώτη Κονδύλη (Αρχαία Ολυμπία, 26-28 Ιανουαρίου 2018)



Με τη διοργάνωση του επιστημονικού συνεδρίου «Η διαρκής επικαιρότητα της σκέψης του Παναγιώτη Κονδύλη», ο Δήμος Αρχαίας Ολυμπίας εκπληρώνει ανεκπλήρωτο μέχρι σήμερα χρέος της γενέτειρας πατρίδας προς τον Παναγιώτη Κονδύλη. Το συνέδριο πραγματοποιείται στην Αρχαία Ολυμπία, υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων, από 26-28 Ιανουαρίου 2018, στο Συνεδριακό Κέντρο ΣΠΑΠ της Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας, και αρχίζει τις εργασίες του την Παρασκευή 26.1.2018 στις 17:30. Ομιλητές είναι διακεκριμμένοι Έλληνες των γραμμάτων και των τεχνών, φιλόσοφοι και πολιτικοί. Το συνέδριο αποσκοπεί σε μια επίκαιρη ανάγνωση του πρωτότυπου και πολύπλευρου έργου του Παναγιώτη Κονδύλη από επιστημονική, φιλοσοφική και πολιτική σκοπιά, όπως ακριβώς θα το επιθυμούσε και ο ίδιος. Δηλαδή χωρίς κούφιες ρητορείες και εύκολους επαίνους, αλλά με επίγνωση της σοβαρότητας των ζητημάτων, αμεροληψία και σεβασμό όλων των τεκμηριωμένων απόψεων.


ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2018

17:30 Χαιρετισμός – έναρξη εργασιών

1η συνεδρία: Έθνος, τέχνη, ιδεολογία

17:40 Ηλίας Παπαγιαννόπουλος, Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς: «Ο Παναγιώτης

Κονδύλης και η νεοελληνική ιδεολογία»

18:00 Εμμανουήλ Στεφανίδης, Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου: «Παναγιώτης

Κονδύλης – Το φθίνον έθνος»

18:20 Κωνσταντίνος Κουτσουρέλης, Ποιητής, Δοκιμιογράφος, Μεταφραστής: «’Στοχασμός

των σπλάχνων’: Ο Παναγιώτης Κονδύλης για την ποίηση και τη γλώσσα»

18:40 Γιώργος Καραμπελιάς, Εκδότης: «Βάφοντας με γκρίζο πάνω στο γκρίζο: ή ο

Παναγιώτης Κονδύλης και η εξάντληση της σοσιαλιστικής επαγγελίας»

19:00 Συζήτηση


Σάββατο 27 Ιανουαρίου 2018

2η συνεδρία: Θεσμοί και δίκαιο

10:00 Περικλής Βαλλιάνος, Καθηγητής ΕΚΠΑ: «Γνώση και Απόφαση: Το πρόβλημα της

Πολιτικής Ηγεσίας»

10:20 Γιάννης Τασόπουλος, Καθηγητής ΕΚΠΑ: «Το έργο του Π. Κονδύλη για τον

Συντηρητισμό και το αυστηρό Σύνταγμα»

10:40 Βασίλης Βουτσάκης, Επ. Καθηγητής ΕΚΠΑ: «Ο Παναγιώτης Κονδύλης στοχάζεται το

δίκαιο»

11:00 Συζήτηση


3η συνεδρία: Φιλοσοφία και ιστορία των ιδεών

11:30 Ιωάννα Τσιβάκου, Ομ. Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου: «Η φιλία: Από τον

Αριστοτέλη στον Κονδύλη»

11:50 Άρης Στυλιανού, Αν. Καθηγητής ΑΠΘ: «Η συνεισφορά του Παναγιώτη Κονδύλη στην

κατανόηση της νεότερης φιλοσοφίας»

12:10 Συζήτηση


4η συνεδρία: Ηθική, πολιτική, ηγεμονία

17:00 Γιώργος Ξηροπαΐδης, Καθηγητής ΑΣΚΤ: «Ου φονεύσεις. Η απορητική σχέση ηθικής και πολιτικής: Σμιτ, Κονδύλης και Λεβινάς»

17:20 Γιώργος Φαράκλας, Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου: «Ο μακιαβελλικός

Κονδύλης»

17: 40 Συζήτηση


5η συνεδρία: Πολιτική, ηθική, μεταηθική

18:00 Γιώργος Ευαγγελόπουλος, Δρ Διεθνών Σχέσεων (LSE), «Ισχύς και απόφαση: Ο

Λαυραντώνης πριν από τον Σμιτ»

18:20 Φίλιππος Βασιλόγιαννης, Αν. Καθηγητής ΕΚΠΑ: «Περιγραφική θεωρίας της

απόφασης και μεταηθική»

19:00 Θάνος Σαμαρτζής, Εκδότης: «Ελευθερία, δύναμη και ηδονή στον Παναγιώτη

Κονδύλη»

19:20 Συζήτηση


Κυριακή 28 Ιανουαρίου 2018

Μια προσωπική μαρτυρία

10:00 Κωνσταντίνος Γεωργουσόπουλος, Καθηγητής, Κριτικός: «Ο Κονδύλης της παρέας»


6η συνεδρία: Ισχύς, δημοκρατία και πολιτική

10:20 Λεωνίδας Σταματελόπουλος, Δρ Φιλοσοφίας (ΕΚΠΑ): «Ο Παναγιώτης Κονδύλης ως

ιστορικός των ιδεών και ορισμένα ερωτήματα γύρω από τις έννοιες της ισχύος και

της απόφασης»

10:40 Παναγιώτα Βάσση, Καθηγήτρια: «Το μέλλον της δημοκρατίας και της πολιτικής

(Στοχασμοί για τη μαζική δημοκρατία στον Παναγιώτη Κονδύλη και τον Κώστα Παπαϊωάννου)»

11:00 Συζήτηση 

11:30 Ομιλία του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων κ. Νικολάου Βούτση

12:00 Στρογγυλό τραπέζι

«Παναγιώτης Κονδύλης και πολιτική συγκυρία»

Εισαγωγή-συντονισμός: Κωνσταντίνος Τζαβάρας, Βουλευτής, πρώην Υπουργός

Συμμετέχουν: Κωνσταντίνος Δουζίνας, Βουλευτής, Καθηγητής Birkbeck College Λονδίνου, Νικόλαος Ξυδάκης, Βουλευτής, πρώην Υπουργός, Θεόδωρος Ρουσόπουλος, πρώην Υπουργός, πρώην Βουλευτής

13:45 Λήξη εργασιών



Σάββατο 20 Ιανουαρίου 2018

Ανθολόγιον 208: Αντώνιος του Σουρόζ (Bloom), Περί προσευχής

Προσευχή σημαίνει αναζήτηση του Θεού, συνάντηση με το Θεό, και προώθηση πιο πέρα από τη συνάντηση στην κοινωνία μαζί Του. Η προσευχή είναι λοιπόν μια πράξη, ένα βίωμα, μια στάση.
Μια στάση όχι μόνο σε σχέση με τον Θεό αλλά και σε σχέση με τον κόσμο της δημιουργίας. Προκύπτει από τη συναίσθηση ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε δεν είναι απλώς δισδιάστατος, φυλακισμένος στις συντεταγμένες του χρόνου και του χώρου- ένας κόσμος επίπεδος στον οποίο συναντούμε την επιφανειακή όψη των πραγμάτων, μια θαμπή επιφάνεια που σκεπάζει το κενό.
Η προσευχή προκύπτει από την ανακάλυψη ότι ο κόσμος έχει βάθος· κι ότι δεν περιστοιχιζόμαστε μόνο από ορατά πράγματα, αλλά ότι είμαστε βουτηγμένοι μέσα σε αόρατα πράγματα και διαποτισμένοι απ' αυτά. 
Κι αυτός ο αόρατος κόσμος είναι συγχρόνως η παρουσία του Θεού, η ύψιστη και κορυφαία πραγματικότητα, και η εσώτατη μας αλήθεια.
Το ορατό και το αόρατο δε βρίσκονται σε αντίθεση μεταξύ τους ούτε μπορούν να αντιπαρατεθούν σαν ποσά προς άθροιση· είναι παρόντα συγχρόνως, όπως η φωτιά μέσα στο πυρωμένο σίδερο. [...]


Αντώνιος του Σουρόζ, Θέλει τόλμη η προσευχή, εκδόσεις Ακρίτας, Η' έκδοση, Αθήνα 2007, σελ. 11.


Τρίτη 16 Ιανουαρίου 2018

Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης, Η τιμή του Σίμωνος Κυρηναίου ως αγίου από τους Ορθοδόξους Αφρικανούς της Αμερικής


Αφρικανοί Αμερικανοί και Ορθοδοξία


Είναι γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια σημειώνεται στις ΗΠΑ μια τάση μετακίνησης Αμερικανών αφρικανικής καταγωγής (Αφρικανών Αμερικανών, όπως χαρακτηρίζονται στις μέρες μας) προς την Ορθοδοξία.
Σημαντικό ρόλο σε αυτή την τάση έχει διαδραματίσει, όπως φαίνεται, το πολυσχιδές έργο του μαύρου ορθόδοξου ιερέα π. Μωυσή Μπέρυ (fr Moses Berry), ενός ανθρώπου που πέρασε τη νεότητά του στις δύσκολες συνθήκες ζωής των Αφροαμερικανών, υπήρξε μέλος συμμορίας και τρόφιμος φυλακής, όμως, μετά την αποφυλάκισή του, ανακάλυψε τις αρχαίες ρίζες του χριστιανισμού με αφορμή μια εικόνα του αγίου Μωυσή του Αιθίοπα που είδε μπαίνοντας σε κάποια ορθόδοξη εκκλησία. Μελετώντας, συνειδητοποίησε το σημαντικό ρόλο των αρχαίων χριστιανών της Αφρικής στη διαμόρφωση του χριστιανισμού και εντάχθηκε με θέρμη στην Εκκλησία, που αποτελεί την ιστορική και θεολογική συνέχεια της αρχαίας Εκκλησίας, δηλαδή στην Ορθόδοξη Εκκλησία.

Στη συνέχεια ο π. Μωυσής (που πήρε αυτό το όνομα προς τιμήν του Αιθίοπα αγίου, ενώ προηγουμένως ονομαζόταν Ουάλλας) ίδρυσε την Αδελφότητα του Αγίου Μωυσή του Αιθίοπα (Brotherhood of St. Moses the Black) και ανέπτυξε σημαντική πνευματική δραστηριότητα για να παρουσιάσει στους Αφρικανούς Αμερικανούς τις αφρικανικές καταβολές του χριστιανισμού, οι οποίες διασώζονται στην Ορθοδοξία. Με τις προσπάθειές του, αρκετοί Αφρικανοί Αμερικανοί έγιναν ορθόδοξοι χριστιανοί.

Είναι γνωστό επίσης ότι οι Αφρικανοί – τόσο της Αφρικής όσο και της Αμερικής, στην οποία οι πρόγονοί τους οδηγήθηκαν ως δούλοι – αναζητούν μια δική τους ιδιαίτερη χριστιανική ταυτότητα, που θα τους επιτρέψει αφενός να παραμείνουν σε σχέση με τον Ιησού Χριστό και το ευαγγελικό μήνυμα, αφετέρου να απεξαρτηθούν από τις ιστορικές χριστιανικές κοινότητες (προπαντός το ρωμαιοκαθολικισμό και τον αγγλικανισμό), τις οποίες, όχι άδικα, συνδέουν με την αποικιοκρατία και το δουλεμπόριο και γενικότερα το ρατσισμό, την υποτίμηση και την εκμετάλλευση της φυλής τους από τους λευκούς. Έτσι, στην Αφρική αναπτύχθηκε ολόκληρο κίνημα «Ανεξάρτητων Αφρικανικών Εκκλησιών» («African Initiated Churches» ή «African Indigenous Churches»), με χιλιάδες αιρέσεις προτεσταντικού και πεντηκοστιανικού χαρακτήρα, ενώ και στην Αμερική, στον ευρύτερο προτεσταντικό χώρο, βλέπουμε τις λεγόμενες «Μαύρες Εκκλησίες», που προσπαθούν να αναδείξουν τα ιδιαίτερα στοιχεία της αφρικανικής τους ταυτότητας.

Ορισμένες από αυτές τις χριστιανικές κοινότητες αυτοπροσδιορίζονται ως «Ορθόδοξες Εκκλησίες» (π.χ. η «African Orthodox Church», που ιδρύθηκε στην Αμερική από τον George Alexander McGuire, η «African Universal Orthodox-Catholic Church» στη Γκάνα κ.λ.π.), ενώ υπάρχουν μερικές ομάδες ή πρόσωπα, μέλη τέτοιων κοινοτήτων που, μαθαίνοντας την ύπαρξη της κανονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, προσχωρούν σε αυτήν. Έτσι ρίζωσε η Ορθοδοξία π.χ. στην Ουγκάντα και την Κένυα, αλλά και στη Γκάνα, την Ακτή Ελεφαντοστού, αλλά και τη Νιγηρία, ενώ ανάλογο παράδειγμα βλέπουμε και στη Νότιο Αφρική (βλ. το άρθρο «Ουγκάντα - Κένυα: Η συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Αφρικής» και το αφιέρωμα «African Initiated Churches in Search of Orthodoxy...»).

Στον Αφροαμερικανικό πληθυσμό έχει εξαπλωθεί ιδιαίτερα το Ισλάμ ως προσπάθεια εξεύρεσης ιδιαίτερης θρησκευτικής ταυτότητας διαφορετικής και εν πολλοίς αντίθετης με τη θρησκευτικότητα των λευκών. Σημαντικός και γνωστός ο ρόλος του Αφροαμερικανού ηγέτη Μάλκολμ Χ στην εξάπλωση της μουσουλμανικής θρησκείας στους ομοφύλους του.

Αυτό αυτούς τους ποταμούς, ιδίως από τις προτεσταντικές κοινότητες, έχουν εκβάλει στην Ορθοδοξία Αμερικανοί αδελφοί μας, μέλη της μαύρης φυλής, με τις προσπάθειες του π. Μωυσή Μπέρυ και των συνεργατών του. Οι ορθόδοξοι αυτοί χριστιανοί υπάγονται κατά βάσιν στη δικαιοδοσία της Orthodox Church in America (OCA), μιας κανονικής ορθόδοξης εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας ρωσικής προελεύσεως, η οποία στο παρελθόν ονομαζόταν Metropolia και σε αυτήν υπαγόταν και ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν.


Η ανάδειξη του Σίμωνος Κυρηναίου από τους ορθοδόξους Αφρικανούς Αμερικανούς

Μεταξύ των καρπών που έφερε η προσπάθεια του π. Μωυσή είναι και η μεταστροφή στην Ορθοδοξία του πρώην μεθοδιστή πάστορα Τζων Γκρίσαμ (John Gresham), ο οποίος δημιούργησε το ιστολόγιο «Modern Monastic Order of Saint Simon of Cyrene» (https://stsimonsorder.org/), με την αρθρογραφία του στο οποίο και στο ιστολόγιο «Desert Fathers Dispatch» (αλλά και με τη συμμετοχή του σε συνέδρια και την εν γένει δραστηριότητά του) δεν παύει να προσκαλεί τους ομοφύλους του να αξιοποιήσουν τη σοφία των Αφρικανών αγίων και Πατέρων της Εκκλησίας στην πνευματική τους ζωή.

Τονίζει ιδιαίτερα ότι οι μαύροι χριστιανοί των ΗΠΑ τιμούν πολλές προσωπικότητες αφρικανικής καταγωγής (ακόμη και άθεους, αλλόθρησκους, καλλιτέχνες κ.τ.λ.), αλλά αγνοούν απελπιστικά την καθοριστική συμβολή των αρχαίων Αφρικανών αγίων στη διαμόρφωση του χριστιανισμού και στην εμβάθυνση της χριστιανικής πνευματικότητας, όπως οι Αλεξανδρινοί Πατέρες άγιοι Αθανάσιος και Κύριλλος, ο άγιος Κυπριανός Καρθαγένης, οι μεγάλοι Πατέρες του χριστιανικού μοναχισμού άγιοι Αντώνιος, Παχώμιος, Μακάριος ο Αιγύπτιος και αμέτρητοι άλλοι (που έλκουν την καταγωγή τους μέχρι την περιοχή του σημερινού Σουδάν), καθώς και το παράδειγμα των πολυπληθών αγίων Αφρικανών μαρτύρων της αρχαίας Εκκλησίας, όπως η αγία Περπέτουα, η αγία Αικατερίνα, ο άγιος Μηνάς και πλήθος άλλων.

Ωστόσο, οι προσπάθειες του Τζων Γκρίσαμ προς αυτή τη κατεύθυνση (που είχαν αρχίσει από τότε που ήταν ακόμη μεθοδιστής) προσέκρουσαν στην προτεσταντική άρνηση του κύρους και της αξίας των αγίων και των Πατέρων της Εκκλησίας, λόγω των γνωστών προτεσταντικών ιδεών που κωδικοποιούνται στα λεγόμενα «Five Sola»: 
  • Sola Scriptura (μόνο Γραφή, δηλ. όχι Πατέρες της Εκκλησίας), 
  • Sola Fide (μόνον πίστη, δηλ. όχι θρησκευτικές τελετές και μυστήρια, παρά μόνο για συμβολικούς λόγους), 
  • Sola Gratia (μόνον χάρις, δηλ. όχι ανθρώπινη συνεργασία με το Θεό για τη σωτηρία), 
  • Solus Christus (μόνο Χριστός, δηλ. όχι Εκκλησία και άγιοι ως μεσολαβητές προς το Θεό), 
  • Soli Deo Gloria (μόνο στο Θεό δόξα, δηλ. όχι λατρεία της Θεοτόκου και των αγίων). 

Οι πέντε αυτές αρχές βέβαια καθιερώθηκαν ως αντίδραση στον καθολικισμό και έχουν απαντηθεί από ορθόδοξη πλευρά, πράγμα που δεν είναι του παρόντος. Σε σχέση με το ζήτημα που μας απασχολεί, ο αδελφός μας Τζων Γκρίσαμ κατέληξε στην ανάδειξη του Σίμωνος Κυρηναίου ως προσώπου που μπορεί να προσελκύσει τους προτεστάντες Αφρικανούς Αμερικανούς, επειδή (σε αντίθεση με τους αγίους και Πατέρες της Εκκλησίας που προαναφέραμε) αναφέρεται στην Αγία Γραφή, συνεπώς ικανοποιεί την ανάγκη τους για αγιογραφική κατοχύρωση.

Για τα υπόλοιπα «Sola» δίνει τις κατάλληλες εξηγήσεις, ως ορθόδοξος χριστιανός (βλ. π.χ. τα άρθρα του «A Proposal to Celebrate Saint Simon of Cyrene Day, February 27th» και «St. Simon’s Day: Calendar & Common Ground»).


Ο Γκρίσαμ υπογραμμίζει εξάλλου, στα παραπάνω άρθρα του, ότι το παράδειγμα του ανθρώπου που σήκωσε το σταυρό του Κυρίου, για να ξεκουράσει τον εξουθενωμένο Χριστό, είναι βαρύνουσας σημασίας για την εποχή μας, και μάλιστα συνδυάζεται σε συμβολικό επίπεδο με το Ματθ. 16 24: «…και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι». Αναμφίβολα, επισημαίνει, οι Ρωμαίοι τον εξανάγκασαν να το πράξει, αλλά κανείς δεν τον ανάγκασε να πιστέψει στο Χριστό, όπως φαίνεται ότι συνέβη στη συνέχεια.

Εκτός του Γκρίσαμ, στο Νιου Μπρούνσγουικ (New Brunswick) της πολιτείας του Νιου Τζέρσεϋ συναντούμε μια ιεραποστολική προσπάθεια που ονομάζεται «St. Simon of Cyrene Orthodox Mission» και εκφράζεται μέσω σχετικής σελίδας στο Facebook (https://www.facebook.com/cyrenianmovement/).

Ψυχή της προσπάθειας είναι ο Αφρικανός Αμερικανός ορθόδοξος διάκονος Σάμιουελ Ντέιβις (Samuel Davis), που χειροτονήθηκε τον Ιούλιο 2017 στον ιερό ναό των αγίων Πέτρου και Παύλου στο Νιου Τζέρσεϋ από τον αρχιεπίσκοπο Νέας Υόρκης και Νιου Τζέρσεϋ Μιχαήλ της OCA και ζήτησε ο ίδιος να τοποθετηθεί στο Νιου Μπρούνσγουικ, πόλη με σημαντικό πληθυσμό Αφροαμερικανών και Ισπανόφωνων, λαχταρώντας να μεταδώσει στους αδελφούς του με ιεραποστολική δράση τους θησαυρούς της Ορθοδοξίας που γνώρισε ο ίδιος.

Διαβάστε την ιστορία του στην ανάρτηση A Νew Era in Evangelism and Outreach στο ιστολόγιο Journey to Orthodoxy.



Γκρίσαμ και Ντέιβις δεν είναι απομονωμένοι, αλλά έχουν δημόσιο λόγο και οι προσπάθειές τους είναι αποδεκτές από τον εκκλησιαστικό τους περίγυρο. Μάλιστα εικόνα του Σίμωνος Κυρηναίου ως αγίου αγιογραφήθηκε από τον π. Τζέρομ Σάντερσον (fr Jerome Sanderson), ιερέα της βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Nashville της Ιντιάνα, και τοποθετήθηκε στην εκκλησία κατά τη χειροτονία του διακόνου Σάμιουελ Ντέιβις (βλ. φωτογραφίες εδώ).

Σίμων ο Κυρηναίος και άλλοι Αφρικανοί χριστιανοί

Ο Σίμων ο Κυρηναίος ήταν ένας άνθρωπος που επέστρεφε από τους αγρούς, την ώρα που ο Ιησούς Χριστός περπατούσε προς το Γολγοθά φορτωμένος το βαρύ σταυρό Του. Επειδή προφανώς, τσακισμένος από τα βασανιστήρια, αδυνατούσε να πραγματοποιήσει αυτό το μέρος της ποινής Του (να κουβαλήσει το σταυρό, πάνω στον οποίο θα καρφωνόταν), οι Ρωμαίοι αγγάρεψαν το Σίμωνα και τον υποχρέωσαν να σηκώσει το σταυρό του Χριστού: «Εξερχόμενοι δε εύρον άνθρωπον Κυρηναίον ονόματι Σίμωνα· τούτον ηγγάρευσαν ίνα άρη τον σταυρόν αυτού» (Ματθ. 27, 32). «Και ως απήγαγον αυτόν, επιλαβόμενοι Σίμωνός τινος Κυρηναίου, ερχομένου απ’ αγρού, επέθηκαν αυτω τον σταυρόν φέρειν οπίσω του Ιησού» (Λουκ. 23, 26).

Ο Σίμων ο Κυρηναίος προφανώς προερχόταν από την Κυρήνη της Αφρικής (περιοχή Κυρηναϊκής, η παράκτια περιοχή της Λιβύης). Στα Ιεροσόλυμα υπήρχαν Κυρηναίοι· οι κατοικούντες «Αίγυπτον και τα μέρη της Λιβύης της κατά Κυρήνην» τοποθετούνται ανάμεσα στους ετερόγλωσσους ακροατές του κηρύγματος των αποστόλων κατά την ημέρα της Πεντηκοστής (Πράξεις 2, 10). Αυτοί, όπως και τα μέλη των λοιπών εθνικών ομάδων, δεν ήταν παγανιστές, αλλά Ιουδαίοι προσήλυτοι, συγκροτούσαν μάλιστα ιδιαίτερη συναγωγή: «Στέφανος δε πλήρης πίστεως και δυνάμεως εποίει τέρατα και σημεία μεγάλα εν τω λαώ. ανέστησαν δε τινες των εκ της συναγωγής της λεγομένης Λιβερτίνων και Κυρηναίων και Αλεξανδρέων και των από Κιλικίας και Ασίας συζητούντες τω Στεφάνω, και ουκ ίσχυον αντιστήναι τη σοφία και τω πνεύματι ω ελάλει» (Πράξεις, 6, 8-10). Κάποιοι από αυτούς έγιναν χριστιανοί, ασφαλώς κατά την Πεντηκοστή, ίσως μερικοί και από τον άγιο Στέφανο. Πάντως, μετά το λιθοβολισμό του, φυγάδες κατά κανόνα, μεταλαμπάδευσαν το χριστιανισμό στην Αντιόχεια: «Οι μεν ουν διασπαρέντες από της θλίψεως της γενομένης επί Στεφάνω διήλθον έως Φοινίκης και Κύπρου και Αντιοχείας, μηδενί λαλούντες τον λόγον ει μη μόνον Ιουδαίοις. Ήσαν δε τινες εξ αυτών άνδρες Κύπριοι και Κυρηναίοι, οίτινες εισελθόντες εις Αντιόχειαν ελάλουν προς τους Ελληνιστάς, ευαγγελιζόμενοι τον Κύριον Ιησούν» (Πράξεις 11, 19-20).

Στην Αντιόχεια συναντούμε και δύο επιφανείς Αφρικανούς χριστιανούς, προφήτες της Εκκλησίας της Αντιοχείας· είναι ο Συμεών «ο επικαλούμενος Νίγερ» (δηλ. μαύρος) και ο Λούκιος ο Κυρηναίος (Πράξεις 13, 1). Για την ιστορία, ας αναφέρουμε μεταξύ των πρώτων Αφρικανών χριστιανών και τον Αιθίοπα ευνούχο, «δυνάστη Κανδάκης της βασιλίσσης Αιθιόπων», που βάπτισε ο άγιος Φίλιππος ο διάκονος στις Πράξεις 8, 26-40.

Κατά κοινή παραδοχή, και ο Σίμων ο Κυρηναίος πρέπει να έγινε χριστιανός, γιατί το κατά Μάρκον ευαγγέλιο, 15, 21, γράφει γι’ αυτόν: «Και αγγαρεύουσιν παράγοντά τινα Σίμωνα Κυρηναίον, ερχόμενον απ’ αγρού, τον πατέρα Αλεξάνδρου και Ρούφου, ίνα άρη τον σταυρόν αυτού». Ο Αλέξανδρος και ο Ρούφος, για να αναφέρονται με αυτό τον τρόπο, πρέπει να ήταν γνωστοί στους αναγνώστες του κατά Μάρκον, δηλ. πρόσωπα – πιθανώς εξέχοντα – της πρώτης χριστιανικής κοινότητας.

Ο απόστολος Παύλος, προς Ρωμαίους 16, 13, γράφει: «ασπάσασθε Ρούφον τον εκλεκτόν εν Κυρίω και την μητέρα αυτού και εμού». Ο Ρούφος αυτός, αν είναι ο γιος του Σίμωνος, τότε η οικογένειά του ήταν σημαντική για την πρώτη Εκκλησία, αφού ο Παύλος τον χαρακτηρίζει εκλεκτό και τη μητέρα του τη χαρακτηρίζει και δική του μητέρα. Δυστυχώς δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία για να το γνωρίζουμε, εκτός αν το γεγονός ότι, κατά τον Παπία Ιεραπόλεως, ο ευαγγελιστής Μάρκος έγραψε στη Ρώμη (βλ. εδώ), σε συνδυασμό ότι μόνο το κατά Μάρκον αναφέρεται στους δυο γιούς του Σίμωνα, συνηγορεί στην ταύτιση του Ρούφου της προς Ρωμαίους με τον ομώνυμο από αυτούς (την επισήμανση αυτή βρήκα εδώ και εδώ). Αναρωτιέμαι επίσης αν αυτό συνδέεται και με την αρχαία παράδοση, ότι ο ευαγγελιστής Μάρκος ευαγγέλισε την Αίγυπτο και υπήρξε ο πρώτος επίσκοπος Αλεξανδρείας. Μήπως δηλαδή ο κοινός τόπος όλων αυτών είναι η Αφρική. Ίσως όμως και όχι και δεν πρέπει να στεκόμαστε σε αυθαίρετα συμπεράσματα.

Σημειωτέον ότι σε ένα ταφικό σπήλαιο στην κοιλάδα Kidron (Χείμαρρο των Κέδρων), που ανακαλύφθηκε το 1941 από τον E. L. Sukenik, το οποίο ανήκε στους Κυρηναίους των Ιεροσολύμων και χρονολογείται πριν από το 70 μ.Χ., βρέθηκε ένα οστεοφυλάκιο με την επιγραφή «Αλέξανδρος ο γιος του Σίμωνα». Πρόκειται για το συγκεκριμένο πρόσωπο; Άγνωστο. Η πληροφορία από την αγγλόφωνη Wikipedia, λήμμα Simon of Cyrene, όπου και περισσότερες πληροφορίες για την αντιμετώπιση του προσώπου μέσα στο χρόνο.

Είναι άγιος ο Σίμων ο Κυρηναίος;

Ο Σίμων ο Κηρυναίος δεν είναι γραμμένος στα αγιολόγια της Εκκλησίας μας. Ο Γκρίσαμ, μετά από έρευνα και με τη βοήθεια τρίτων, εντόπισε μόνο μια αναφορά, καταγεγραμμένη από τον π. Μακάριο Σιμωνοπετρίτη στο Νέο Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ι. Μονής Ορμύλιας (εκδ. Ίνδικτος). Εκεί αναφέρεται ότι ο Σίμων είναι γραμμένος ως άγιος στο Lectionary Paris BN gr. 282 (9ος αι.), τόμος 3, σελ. 630, με ημέρα μνήμης του τις 27 Φεβρουαρίου (βλ. το άρθρο του «St. Simon’s Day…» κ.τ.λ.). Αυτό τον χαροποίησε, γιατί ο Φεβρουάριος είναι καθιερωμένος ως «Μαύρος Ιστορικός Μήνας» (Black History Month), κατά τον οποίο τιμώνται σημαντικές προσωπικότητες καταγόμενες από τη μαύρη φυλή· αυτό προσφέρει τις πλέον κατάλληλες συνθήκες για να συνδυαστεί με τη μνήμη του αγίου Σίμωνος, δεδομένου μάλιστα ότι τα πρόσωπα, που τιμώνται και από τις προτεσταντικές «Μαύρες Εκκλησίες», συχνά δεν είναι καν χριστιανοί. Συνεπώς η παρουσία ενός αρχαίου χριστιανού αγίου (κατά τεκμήριο, ορθοδόξου) ανάμεσά τους καθίσταται πιο επείγουσα.

Στην αγιογραφική παράδοση της Ορθοδοξίας ο Σίμων ο Κυρηναίος έχει ιστορηθεί δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες φορές, στην παράσταση του Ιησού Χριστού «Ελκομένου επί Σταυρού» (από τους αγγλόφωνους ονομάζεται «Road to Calvary»). Εκεί ιστορείται (δηλ. ζωγραφίζεται) να μεταφέρει το σταυρό του Κυρίου, όμως όχι ως άγιος. Μόνο μία περίπτωση έχουμε εντοπίσει, όπου εικονίζεται με φωτοστέφανο· σε τοιχογραφία του 14ου αιώνα στον ιερό ναό του αγίου Γεωργίου στο χωριό Μελισσουργάκι Ρεθύμνου (Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου). Δημοσιεύεται εδώ: https://oneirokretes.blogspot.gr/2015/10/blog-post.html.

Αν και οι συγκεκριμένες αγιογραφίες φανερώνουν πεπαιδευμένο αγιογράφο, δεν παύει να είναι η μοναδική περίπτωση.

Δυστυχώς, δε γνωρίζουμε το υπόβαθρο αυτών των δύο τεκμηρίων, από το Lectionary Paris και το Μελισσουργάκι. Δεν ξέρουμε δηλαδή αν προέρχονται από κοινότητα ή ομάδα χριστιανών που τιμούσε το Σίμωνα ως άγιο. Πάντως, για να είμαστε ειλικρινείς, δύο μόνον αναφορές και χωρίς περαιτέρω στοιχεία δεν φαίνονται αρκετές για να πούμε ότι διαμορφώνουν παράδοση.

Βέβαια, μετά από πολλά χρόνια, αν δεν έχει έρθει «η ημέρα του Κυρίου η μεγάλη και επιφανής», οι ορθόδοξοι χριστιανοί του μέλλοντος ασφαλώς θα συνυπολογίσουν και τις προσπάθειες των εν Χριστώ αδελφών μας από την Αμερική ως στοιχεία με θετικό πρόσημο για το εν λόγω ζήτημα. Πάντως, το ζήτημα παραμένει ανοιχτό και προσωπικά θεωρώ τον εαυτό μου ανεπαρκή να γνωμοδοτήσω. Αξίζει να τιμηθεί η μνήμη του Κυρηναίου Σίμωνος; Αναμφίβολα! Πρέπει να τιμάται ως άγιος ή ως ένας απλός χριστιανός που του τελούμε μνημόσυνο; Ο Θεός γνωρίζει.


Σημείωση: Μόλις σήμερα (26 Φεβρ. 2018) διαπίστωσα ότι έχει συνταχθεί ασματική ακολουθία προς τιμήν του αγίου αποστόλου Σίμωνος Κυρηναίου από τον μέγα υμνογράφο της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας δρα Χαραλάμπη Μπούσια, ψαλλόμενη στις 27 Φεβρουαρίου. Το βιβλίο εκδόθηκε με ευλογία του μητροπολίτη Κυρήνης Αθανασίου και μπορείτε να δείτε σχετικά:




Αυτό αλλάζει εντελώς τα δεδομένα, όπως αντιλαμβάνεστε, δίνοντας και από πλευράς του πατριαρχείου Αλεξανδρείας εκκλησιαστική εγκυρότητα στις παραπάνω προσπάθειες.

Αγιογραφίες του Σίμωνος του Κυρηναίου



Στους χριστιανικούς κύκλους της Αμερικής που προαναφέραμε, βλέπουμε τρεις αγιογραφικούς τύπους απεικόνισης του Σίμωνος του Κυρηναίου.

Ο ένας είναι μια διασκευή της παράστασης Road to Calvary και τον απεικονίζει όπως οι παραδοσιακές αγιογραφίες του Ελκομένου (ηλικιωμένο, φαλακρό, με κοντά γένια), αλλά μαύρο. Αυτή την εικόνα βλέπουμε στη σελίδα του διακόνου Σάμιουελ Ντέιβις στο Facebook. Ο Σίμων δεν έχει φωτοστέφανο, ενώ στο πλήθος που περιβάλλει τον Κύριο και τους συνοδούς Του προς το μαρτύριο διακρίνονται ακόμη δυο τρία πρόσωπα με σκούρο δέρμα, που δεν κατονομάζονται· πιθανόν να υπονοούνται ο Λούκιος ο Κυρηναίος και ο Συμεών Νίγερ, ενδεχομένως και ο Αιθίοπας ευνούχος – ο τελευταίος ανιστορικά, γιατί, όπως συνάγουμε από τις Πράξεις, μάλλον δεν είχε γνώση των περί τον Κύριο γεγονότων (*). Περισσότερες λεπτομέρειες για την προέλευση αυτής της εικόνας δεν αναφέρονται.

Στην ίδια σελίδα βλέπουμε άλλη μια εικόνα, που αποτελεί το έμβλημα της σελίδας, όπου εικονίζονται μόνον ο Σίμων με το δεμένο Κύριο. Ο Σίμων δεν φαίνεται μαύρος, φορά ενδύματα που παραπέμπουν στην Παλαιστίνη και φέρει φωτοστέφανο. Σηκώνει τον τίμιο σταυρό, ενώ με το ένα χέρι αγκαλιάζει τους ώμους του Χριστού σε ένδειξη συμπαράστασης. Συναντώνται επίσης τα βλέμματά τους, ενώ στην κάτω μεριά της εικόνας διαβάζουμε την επιγραφή «Simon of Cyrene helps Jesus». Και για την προέλευση αυτής της εικόνας δεν εντοπίσαμε κάποια αναφορά.

Ο τρίτος εικονογραφικός τύπος επινοήθηκε, μάλλον, από τον αγιογράφο π. Τζέρομ Σάντερσον, που αναφέραμε και πιο πριν, και αγιογραφήθηκε από τον ίδιο για τις ανάγκες της ενορίας του διακόνου Σάμιουελ. Ο π. Τζέρομ είναι φίλος της Αδελφότητας του Αγίου Μωυσή του Αιθίοπα και έχει αγιογραφήσει χαρακτηριστικές εικόνες Αφρικανών αγίων με ιδιαίτερο προσωπικό ύφος και έμφαση στο μαύρο χρώμα του δέρματός τους (η ιστοσελίδα του: http://sandersonicons.com/). Ο Σίμων παριστάνεται ως νέος και ρωμαλέος Αφρικανός, με φωτοστέφανο, να φέρει στους ώμους του τον τίμιο σταυρό. Βλέπουμε δύο εικόνες αυτού του τύπου, μία στη συλλογή φωτογραφιών από τη χειροτονία του διακόνου Σάμιουελ (εδώ), όπου ο εικονιζόμενος έχει κοντά γένια που καλύπτουν το πρόσωπό του, και μία δεύτερη (στο άρθρο του Γκρίσαμ «A Proposal to Celebrate…»), με ένα πολύ μικρό μούσι στο πηγούνι. 

Ο συγκεκριμένος εικονογραφικός τύπος θεωρώ ότι αποκλίνει εντελώς από το παραδοσιακό ύφος της ορθόδοξης αγιογραφίας και, για να είμαι ειλικρινής, μου φαίνεται αδόκιμος, κυρίως για λόγο που ισχύει και για τον δεύτερο τύπο· εφόσον ο Σίμων ο Κυρηναίος έχει ιστορηθεί πάμπολλες φορές στην παράσταση του Ελκομένου, νομίζω πως η μορφή του στην ορθόδοξη αγιογραφία έχει αποκρυσταλλωθεί και, κατά τη γνώμη μου, έτσι είναι δόκιμο να παριστάνεται, έστω και μαύρος. Οι μορφές των προσώπων στις εικόνες της Εκκλησίας συχνά (αν όχι πάντοτε) δεν είναι τυχαίες. Βεβαίως, δεν είμαι απόλυτος, μάλιστα φίλος αξιόλογος και παραδοσιακός αγιογράφος μού επισήμανε πως η εικόνα του π. Τζέρομ είναι ίσως πιο κοντά στην πραγματικότητα, γιατί είναι πιθανότερο οι Ρωμαίοι να επιστράτευσαν ένα νέο και ρωμαλέο άνδρα, παρά έναν ηλικιωμένο και αδύνατο.


Στοιχεία για τη θέση του Σίμωνος εκτός της Ορθοδοξίας

Φραγκισκανό παρεκκλήσι αφιερωμένο στο Σίμωνα τον Κυρηναίο συναντούμε στη λεγόμενο Via Dolorosa (Οδό του Μαρτυρίου) στα Ιεροσόλυμα, στο σημείο όπου, κατά την παράδοση, ο Σίμων ο Κυρηναίος πήρε το σταυρό (λεπτομέρειες εδώ: Chapel of Simon of Cyrene).

Με μια πρόχειρη έρευνα στο Διαδίκτυο εντοπίζουμε εδώ μία προσευχή αγγλικανικής προελεύσεως προς το Θεό Πατέρα, με αναφορά στο Σίμωνα Κυρηναίο (χωρίς να χαρακτηρίζεται άγιος). Στη ανάρτηση δημοσιεύεται και η εικόνα «Simon of Cyrene helps Jesus», που είδαμε στην ηλεκτρονική σελίδα του διακόνου Σάμιουελ.

Βρίσκουμε επίσης μια ιδιαίτερη χριστιανική κοινότητα ευαγγελικών Αφροαμερικανών αφιερωμένη σ’ αυτόν, με το όνομα «St. Simon the Cyrenian African Orthodox Church», η οποία υπάγεται στη λεγόμενη «African Orthodox Church» του George Alexander McGuire, μια μη κανονική χριστιανική κοινότητα, από την οποία αποσχίστηκαν και προσχώρησαν στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας οι πρώτοι κανονικοί ορθόδοξοι χριστιανοί της Ουγκάντας και της Κένυας περί τα μέσα του 20ού αιώνα. Η ιστοσελίδα της: http://africanorthodoxchurch101.vpweb.com/.

Επίλογος

Ο ιεραποστολικός ζήλος και το σκεπτικό των αδελφών μας Αφρικανών Αμερικανών ως προς την ανάδειξη του Σίμωνος του Κυρηναίου, νομίζω πως είναι αξιέπαινα.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η μνήμη προσώπων όπως ο Σίμων ο Κυρηναίος και ο Αιθίοπας ευνούχος, με τις πολλές συνδηλώσεις τους, αξίζει να τιμάται από τους χριστιανούς. Αν όμως δεν έχουμε ξεκάθαρες μαρτυρίες της εκκλησιαστικής μας παράδοσης ή αποκαλύψεις από το Θεό, χρειάζεται προσοχή και διάκριση για το αν πρέπει να τιμώνται ως άγιοι ή να μνημονεύονται ως απλοί χριστιανοί, για να μη φτάσουμε κάποτε στην τραγική κατάσταση να ζητούμε τις πρεσβείες, ως αγίων, προσώπων που πιθανόν να χρειάζονται εκείνοι τα δικά μας μνημόσυνα.

Σημείωση

(*) Για τον Αιθίοπα ευνούχο (τον οποίο ο άγιος Ειρηναίος της Λυών κατονόμασε ως Συμεώνα Βάκχο), στην αγγλόφωνη OrthodoxWiki, λήμματα August 27 και January 4, αλλά και γενικότερα στο Διαδίκτυο, συναντούμε το όνομα Djan Darada, με την πληροφορία ότι θεωρείται μάρτυς και ότι αυτές τις δύο ημέρες τιμάται η μνήμη του. Εδώ θα δείτε μία εικόνα του, σε φωτογραφία με διάφορες εικόνες Αφρικανών αγίων από το ιστολόγιο του Τζων Γκρίσαμ (είναι η 2η φωτογραφία της ανάρτησης). Άλλες απεικονίσεις εδώ





Πέμπτη 11 Ιανουαρίου 2018

Ανακοίνωση του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας για την επιδημία χολέρας στη Ζάμπια. Announcement of the Orthodox Patriarchate of Alexandria and all Africa on the cholera outbreak in Zambia.



Χρήστος Γιανναράς, Το Πρόσωπο και ο Έρως (ΙΑΝΟΣ, 9/1/2018-βίντεο)



ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ

1. Οι ενυπόγραφες αναρτήσεις (άρθρα, ομιλίες, κριτικές βιβλίων, επιφυλλίδες, δοκίμια, μελετήματα κλπ) που φιλοξενούνται ή αναδημοσιεύονται στο ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» εκφράζουν κατά κύριο λόγο τους συγγραφείς τους και όχι απαραίτητα το ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ».

2. Τα σχόλια των αναγνωστών του ιστολογίου «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ» εκφράζουν τους ίδιους προσωπικά και όχι το ιστολόγιο «ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ». Σχόλια άσχετα με το περιεχόμενο των αναρτήσεων δεν θα δημοσιεύονται.

3. Υπάρχουν στο ιστολόγιο μας πολλές προτάσεις (σύνδεσμοι, links) προς άλλους δικτυακούς τόπους. Το ιστολόγιο μας δε φέρει καμία ευθύνη για το περιεχόμενο των αναρτήσεων ή των σχολίων που γίνονται εκεί.

Αρχείο

Φίλοι κι αδελφοί

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

Παναγία Οδηγήτρια του Balamand (Λίβανος)

ΣΥΝ-ΙΣΤΟΛΟΓΕΙΝ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Ένα ιστολόγιο αφιερωμένο στους 57 αη-Γιώργηδες της Ορθόδοξης Εκκλησίας

ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΧΑΡΝΩΝ

Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται...

Τοῦτο σᾶς λέγω πάλιν καὶ σᾶς παραγγέλλω: κἂν ὁ οὐρανὸς νὰ κατέβη κάτω κἂν ἡ γῆ νὰ ἀνέβη ἀπάνω κἂν ὅλος ὁ κόσμος νὰ χαλάση καθὼς μέλλει νὰ χαλάση σήμερον αὔριον, νὰ μὴ σᾶς μέλη τί ἔχει νὰ κάμη ὁ Θεός. Τὸ κορμὶ ἂς σᾶς τὸ καύσουν, ἂς σᾶς τὸ τηγανίσουν, τὰ πράγματά σας ἂς σᾶς τὰ πάρουν, μὴ σᾶς μέλη, δῶστε τα, δὲν εἶναι ἐδικά σας. Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται. Ἐτοῦτα τὰ δύο ὅλος κόσμος νὰ πέση, δὲν ἠμπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρη, ἔξω ἂν τύχη καὶ τὰ δώσετε μὲ τὸ θέλημά σας. Αὐτὰ τὰ δύο νὰ τὰ φυλάγετε νὰ μὴν τύχη καὶ τὰ χάσετε.

Ἅγιος Κοσμᾶς Αἰτωλός, Διδαχὴ Γ' (ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἰωάννη Β. Μενούνου, Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Διδαχὲς καὶ Βιογραφία, ἐκδόσεις Ἀκρίτας, ζ' ἔκδοση, Ἀθήνα 2004, σελ.154)

Επισκέπτες από 17/9/2009

Free counters!

ΠΕΡΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Περί θεολογίας

Περί θεολόγων και Θρησκευτικών

ΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ

ΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ
ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ Θ. Ι. ΡΗΓΙΝΙΩΤΗ «ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟ ΑΘΕΟ»

Κ. ΤΣΑΤΣΟΣ, ΠΕΡΙ "ΕΙΔΙΚΩΝ"

Τοῦτο εἶναι τὸ δρᾶμα τῆς ἐποχῆς μας: ὅτι ἡ πρόοδος της δὲν βρίσκεται στὰ χέρια τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ τῶν εἰδικῶν, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι πνευματικοὶ ἄνθρωποι.

Κωνσταντίνος Τσάτσος, Ἀφορισμοὶ καὶ διαλογισμοί, τέταρτη σειρά, εκδ. Βιβλ. τῆς Ἑστίας, Ἀθήνα 1972, σελ. 92.

台灣基督東正教會 The Orthodox Church in Taiwan

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Μετεωρίτικη Βιβλιοθήκη

ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΛΛΟΠΟΣ

Αξίζει να διαβάσετε

9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΥ

ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ